Subiektywny wybór ciekawych cytatów w kategoriach:
metaleksykografia |metaterminografia | znalezione w słownikach | tematy okołoleksykograficzne
Długa historia słowników alfabetycznych, sięgająca starożytności, dowodzi, że porządek alfabetyczny okazał się cennym narzędziem w pracy leksykografa. W porównaniu z porządkiem gniazdowym ma on, co prawda, ograniczone możliwości komunikowania relacji paradygmatycznych w systemie leksykalnym języka, ponieważ jest czysto formalny: nie zależy od pochodzenia słów, ich struktury morfemowej, znaczenia, cech gramatycznych itp. Z innego punktu widzenia jednak niedogodność ta jest zaletą, gdyż słowniki alfabetyczne oferują łatwiejszy dostęp do zawartych w nich informacji niż gniazdowe.
Mirosław Bańko, „Porządek alfabetyczny jako narzędzie leksykografa” [w:] Zygmunt Saloni [red.], „Studia z polskiej leksykografii współczesnej, 1988, t. II, s. 57-72.Dlatego należy wprowadzić pojęcie słownika-prototypu, tzn. takiego, który by – zdaniem użytkowników – zaspokajał ich potrzeby idealnie. Jednak obraz słownika-prototypu jest też modelowany na istniejących słownikach. Słownik idealny to dla większości użytkowników jedynie ulepszony słownik tradycyjny.
Tadeusz Piotrowski, „Uwspółcześnianie leksykografii. Słowniki i ich użytkownicy w Polsce” 1988 [w:] Zygmunt Saloni [red.], „Studia z polskiej leksykografii współczesnej, t. II, s. 35-56.Niewątpliwie przed przystąpieniem do jakichkolwiek prac nad słownikiem konieczne jest wypracowanie ogólnej jego koncepcji. Jednym z najważniejszych jej punktów jest cel słownika i jego przeznaczenie.
Zygmunt Saloni, Uwagi o organizacji prac nad Wielkim słownikiem współczesnego języka polskiego i ich obsłudze komputerowej” [w:] Zygmunt Saloni [red.], „Studia z polskiej leksykografii współczesnej, 1988, t. II, s. 335-379.Leksykografia jest rejestrowaniem i objaśnianiem wyrazów, pojęta zaś ogólniej jako praca nad badaniem historii wyrazów obejmuje także ich gromadzenie, a więc sporządzanie ich zbiorów, czyli słowników.
Witold Doroszewski, „Z zagadnień leksykografii polskiej”, 1954.Z rozwiniętą teorią opisu leksykograficznego spotykamy się dopiero w lingwistyce XX wieku. Ujęcia XX-wieczne (np. SJPD) akcentowały w leksykografii dwa aspekty: praktyczny i teoretyczno-metodologiczny [...]. W ostatnich latach teoria leksykograficzna rozrosła się i zyskała (zwłaszcza w lingwistyce Zachodu) status odrębnej dyscypliny, zwanej metaleksykografią...
Piotr Żmigrodzki, “Wprowadzenie do leksykografii polskiej”, 2005.Są trzy źródła informacji, z których korzysta leksykograf: po pierwsze, słowniki napisane przez jego poprzedników, po drugie, teksty źródłowe dokumentujące użycie słów (np. literatura piękna, literatura popularnonaukowa, prasa), po trzecie, jego własna wiedza, kompetencja językowa i intuicja, wspomagana literaturą dzieł fachowych i opiniami recenzentów i konsultantów, np. specjalistów z różnych dziedzin.
Mirosław Bańko, “Z pogranicza leksykografii i językoznawstwa. Studia o słowniku jednojęzycznym”, 2001.Typologia słowników terminologicznych sama w sobie jest pożyteczną formą wiedzy naukowej o tyle, o ile odzwierciedla wszystkie istotne momenty działalności terminograficznej.”
Wanda Zmarzer, Typologia słowników terminologicznych, [w:] Lukszyn Jerzy [red.], Języki specjalistyczne. Metajęzyk lingwistyki, 2001.Do słowników językowych nie będą zaliczane: […] słowniki terminologiczne, np. słowniki terminologii technicznej, komputerowej, marynistycznej, myśliwskiej, żeglarskiej, literackiej, a także słowniki “wielkich Polaków”, wielkich odkryć, słowniki bibliograficzne itp. Źródła te nie przynoszą informacji językowych, ale wiadomości z określonych dziedzin nauki czy wiedzy.
Piotr Żmigrodzki, “Wprowadzenie do leksykografii polskiej”, 2005.Ogromna liczba różnego rodzaju słowników terminologicznych – to rezultat naukowo-technicznego rozwoju społeczeństwa, zatem działalność leksykograficzna w tym kierunku jest zdeterminowana czynnikami zewnętrznymi
Wanda Zmarzer , Leksykografia terminologiczna, [w:] Grucza Franciszek [red.], Teoretyczne podstawy terminologii, 1991, s. 117-132.[...]
4) tematy okołoleksykograficzne
[...] Rozwój naukowej terminologii stale postępuje (z czasem coraz szybciej) wraz z kolejnymi osiągnięciami naukowymi, jak np. zastosowanie nowych przyrządów, od-krycia nowych obiektów astronomicznych, powstawanie nowych teorii czy użycie nowych metod badawczych. Ogromne tempo przyrostu nowych pojęć powoduje więc najczęściej szybkie przejmowanie do polszczyzny terminów obcych bez silenia się na znajdowanie rodzimych ekwiwalentów. Co więcej, poszukiwanie polskich odpowiedników nowych terminów staje się zupełnie zbędne.
Jadwiga Waniakowa, "Polska naukowa terminologia astronomiczna", 2003, s. 77.
[...] Skoro języki konkretnych wspólnot etnicznych są ich istotnymi tworami kulturowymi a języki specjalistyczne ich ważnymi tworami cywilizacyjnymi, czyli inaczej mówiąc: skoro tak jedne, jak i drugie są istotnymi składnikami i zarazem świadectwami ich dorobku tak kulturowego, jak i cywilizacyjnego, to maksymę „nakazującą” pisanie oryginalnych prac naukowych w innych językach niż polski – w szczególności w języku angielskim – trzeba uznać za maksymę sprzeczną z ważnym „interesem” polskiej wspólnoty kulturowej. Skoro konkretne języki specjalistyczne świadczą o cywilizacyjnych dokonaniach wspólnot, których przedstawiciele je wytworzyli, skoro stan języków specjalistycznych, którymi się posługuje jakieś społeczeństwo, świadczy o poziomie cywilizacyjnego rozwoju tegoż społeczeństwa, skoro tak jednej, jak i drugie są istotnymi wartościami danej wspólnoty, to zarówno tworzenie odpowiednich języków specjalistycznych, jak i ich rozwijanie wypada uznać za rzecz istotną z punku widzenia tejże wspólnoty.
Jednostką powtarzalną w dyskursie specjalistycznym jest kontekst, czyli każdy segment tekstu zawierający termin. Kontekst produktywny dostarcza informacji o stronie graficznej, ortograficznej, gramatycznej, syntaktycznej i technicznej danego terminu oraz jest źródłem informacji o jego referencji (koncepcie lub obiekcie).
Jerzy Lukszyn [red.], Języki specjalistyczne. Słownik terminologii przedmiotowej. [Wyd. 2], 2005.Słowniki są „zwierciadłem języka”, a nie jego „wyidealizowanym portretem.
Sergiusz Czerni, Słowniki specjalistyczne, 1977.Terminologia prawna i prawnicza oraz terminologia z zakresu nauk społeczno-politycznych jest specyficznym i doskonałym wręcz przykładem istnienia specjalistycznego słownictwa, z trudem dającego się przełożyć na język obcy.
Jerzy Pieńkos, Podstawy przekładoznawstwa. Od teorii do praktyki, 2003.PST [Prymarny system terminologiczny] jest to LT [leksykon terminologiczny], którego struktura konceptualna, utrwalona w odpowiednich formalnych wskaźnikach, odzwierciedla aktualny stan wiedzy zawodowej w danej dziedzinie.
Jerzy Lukszyn, Wanda Zmarzer, Teoretyczne podstawy terminologii, 2001.Ponieważ u podstaw tworzenia korpusów tekstowych leży przekonanie, że naturalne teksty (wypowiedzi językowe) stanowią podstawowy zbiór danych do empirycznych badań lingwistycznych, w związku z tym lingwistyczne kryteria doboru tekstów do korpusów tekstowych to przede wszystkim ich reprezentatywność i naturalność.
Sambor Grucza, O konieczności tworzenia korpusów tekstów specjalistycznych, [w:] Sambor Grucza [et al.], W kręgu teorii i praktyki lingwistycznej, 2007.Definicje to nie to samo, co znaczenie, ale są one opisem znaczenia i, wraz z innymi elementami opisu leksykograficznego, należą do metajęzyka. Każdy słownik więc zawiera przynajmniej dwa poziomy języka: język i metajęzyk. […] Definicje znajdują się na innym poziomie języka niż wyrazy, które są objaśniane, są one na innym poziomie abstrakcji.
Tadeusz Piotrowski, Z zagadnień leksykografii, 1994.Frequency lists from corpora can be useful for identifying possible differences between the corpora that can be then studied in more detail.
Susan Hunston, Corpora in Applied Linguistics, 2002.To share the knowledge of experts it is important to elicit and elaborate their terminology.
Ahmad Khurshid, Gillam Lee, Sharing the knowledge of experts, [w:] Beier Rudolf [et al eds.], „Fachsprache”, Vol. 24, Z. 1-2/2004, s. 1-19.The relative dearth of lexical resources in each discipline is due primarily to the scientific community’s effort to avoid alternative terms for the same concept.
Maurizio Gotti, Investigating Specialized Discourse, 2005.An adequate definition of any words, carried out without circularity, via terms genuinely simpler than those defined, requires a great deal of time, and usually also a good deal of space.
Anna Wierzbicka, Lexicography and Conceptual Analysis, 1985.[…] a corpus, considered to be maximally representative finite sample, enables results to be quantified and compared to other results in the same way any other scientific investigation which is based on a data sample.
Tony McEnery, Andrew Wilson, „Corpus linguistics”, 1996.Wszelkie wyrażenia znaczą cokolwiek na podstawie posiadanej przez dany podmiot wiedzy o nich, w szczególności o ich formie i o przypisywanej im funkcji (wartości) referencjalnej (reprezentacyjnej.). Języki ludzkie to przede wszystkim pewne składniki czy części ogólnych operacjonalnych potencjałów (oprogramowań) mózgów (umysłów) konkretnych osób. Jako takie języki ludzkie nie są dostępne bezpośredniej obserwacji.
Franciszek Grucza, “O językach specjalistycznych (=technolektach) jako pewnych składnikach rzeczywistych języków ludzkich” [w:] F. Grucza, Z. Kozłowska [red.], “Języki Specjalistyczne”, 1994, s. 7-27.Analiza lingwistyczna [tekstu specjalistycznego] zakłada konieczność statystycznej atrybucji tekstów specjalistycznych z następną ich kwalifikacją. Głównym narzędziem pracy w takim przypadku jest indeksacja, czyli nałożenie zestawu charaktery-styk na dany zbiór tekstów.
Jerzy Lukszyn, “W kwestii definicji pojęcia ‘tekst specjalistyczny’, [w:] Komunikacja specjalistyczna, 2009, Nr 1, s. 7-13.
